Markt 1-2

Ansichtkaart waarop rechts de beide geveltjes van Markt 1 en 2 zichtbaar zijn

Markt 1-2: Het Kleinhuys, Petit Restaurant "Petit Paris". Bouwjaar: onbekend, vermoedelijk vóór 1828. Architect: niet bekend.

Over Markt 1-2 worden hier enkele wetenswaardigheden vermeld die voor het merendeel betrekking hebben op het uiterlijk van het gebouw. De huisnummering heeft de schrijver ontleend huisnummerkaart van 1976, daarnaast heeft hij de (zichtbare) benaming uit 1987 vermeld. Bij het schrijven van dit artikel heeft hij behalve van het voor de hand liggende archiefmateriaal ook gebruik gemaakt van kaarten en foto's. In de jaren vóór de 80-jarige oorlog stonden aan de oost- zijde van de Markt negen huizen. Gezien vanaf de latere Nieuwstraat liep het riviertje de Gender langs de voorzijde van de eerste vijf (Markt 1 t/m 8), waarna dit stroompje afboog en tussen twee panden door in de richting van het Genderstraatje liep. Daarna volgden de overige vier huizen (Markt 9 t/m 14). Alle percelen liepen door tot aan het Achterstraatje, het huidige Genderstraatje. Achter de huizen lagen tuinen en hopvelden. Slechts de panden Markt 4 en 10-11 lijken de 80-jarige oorlog te hebben overleefd. Van de panden Markt 5 en 6-7 weten we, dat ze zijn gesloopt tijdens de belegering van de stad in 1583. In dit verband is het opvallend, dat op de belegeringsprent van Eindhoven aan de oostzijde van de Markt inderdaad twee panden te zien zijn. Toeval? (Kaarten Hoogenberg en Baudartius red.)
Tussen 1590 en 1650 werd de oostwand weer volgebouwd. Daarna is daar een continue bebouwing geweest tot 1974, toen Markt 13 werd gesloopt, gevolgd door Markt 14 bijna tien jaar later. Dat de huidige bebouwing niet in zijn geheel uit de eerste helft van de 17e eeuw stamt is duidelijk. Afhankelijk van de welvaart van de eigenaars werden de vermoedelijk aanvankelijk kleine huizen vervangen door grotere. Vooral na 1890 vonden er met name door de groei van de stad nogal wat wijzigingen plaats.

Op de plaats waar in de eerste helft van de 16e eeuw één huis staat, worden voor 1571 twee huizen opgetrokken in vakwerkbouw. Beide blijken in 1613 onbewoonbaar. Tot 1676 blijven de panden in één hand. Tijdens de 18e eeuw behoort Markt 2 gedurende een aantal jaren tot Markt 3. Markt 1 wordt dan Het Kleinhuys genoemd. Rond 1800 zijn de nummers 1 en 2 weer in bezit van dezelfde eigenaar, vanaf 1890 is CAFÉ NEUF gevestigd in Markt 1, dat later DE STIP zal worden genoemd. In verband met de aanleg van een straat naar het station (de huidige Nieuwstraat) wordt in 1866 een deel van Markt 1 aan de gemeente verkocht en gesloopt. Hierdoor krijgt het pand het huidige aanzicht met een "afgesneden hoek" die juist op de rooilijn van de Nieuwstraat ligt. Als we het beschikbare kaartmateriaal vergelijken, blijkt dat de gevelbreedte en de perceelgrenzen van Markt 1-2 sinds 1828-1832 niet zijn gewijzigd. Wel is er een kleine verandering te zien bij de achterbouw van Markt 2.
Volgens onderzoek heeft in het jaar 1868 een herbouw van het pand plaatsgevonden. De zichtbare gevels en de kap stammen met zekerheid uit dat jaar¹.
In 1923 wordt de gevel van Markt 1 door architect A.H. van Rijsingen verbouwd en worden de voor- en zijgevel van de benedenverdieping betegeld, echter met een nu met een groter formaat tegel.

tekening uit 't Gruun Buukske 1987

Markt 2 wordt in 1892 bewoond door de bekende huis- en decoratieschilder P.H. Bockholts. Hij schilderde het grote schilderij van de Markt dat in voormalig Museum Kempenland hing. Bockholts laat in 1892 een nieuwe pui in de gevel aanbrengen. Kort na de eeuwwisseling voorziet hij de gevel van de bovenverdieping nog van een fraaie beschildering, die tot het midden van de jaren vijftig te zien is geweest. Na Bockholts is in Markt 2 een modezaak gevestigd geweest. Vanzelfsprekend hebben de puien van de beide panden in de loop van deze eeuw nog meer wijzigingen ondergaan. Zo zijn in de jaren vijftig de gevels op de bovenverdieping wit geschilderd.
De afbeeldingen tonen Markt 1 voor en na de verbouwing in 1923 en daarnaast de beide panden in 1961.

Jan Melssen 1987

Vervolg na 1986:

In 1983 wordt het café verbouwd tot petit restaurant Petit Paris.
In 1990: wordt het pand samen met Markt 2 gesloopt, i.v.m. de bouw van de Heuvelgalerie waar dat jaar mee begonnen wordt.
Noten:

1- Bron: Bauke Hüsken: kadaster (herbouw dienstjaar 1869) en http://www.eindhoven-in-beeld.nl/picture/show/28356/Onderzoek-Markt-1-en-2

Jos en Bauke Hüsken 2014