Markt 8

Markt 8: Café Centraal. Bouwjaar: 1872/1873. Architect: J.A. van Dijck (Eindhoven)

Over Markt 8 worden hier enkele wetenswaardigheden vermeld die voor het merendeel betrekking hebben op het uiterlijk van het gebouw. De huisnummering heeft de schrijver ontleend aan de huisnummerkaart van 1976, daarnaast heeft hij de (zichtbare) benaming uit 1987 vermeld. Bij het schrijven van dit artikel heeft hij behalve van het voor de hand liggende archiefmateriaal ook gebruik gemaakt van kaarten en foto's.

In de jaren vóór de 80-jarige oorlog stonden aan de oost- zijde van de Markt negen huizen. Gezien vanaf de latere Nieuwstraat liep het riviertje de Gender langs de voor- zijde van de eerste vijf (Markt 1 t/m 8), waarna dit stroompje afboog en tussen twee panden door in de richting van het Genderstraatje liep. Daarna volgden de overige vier huizen (Markt 9 t/m 14). Alle percelen liepen door tot aan het Achterstraatje, het huidige Genderstraatje. Achter de huizen lagen tuinen en hopvelden. Slechts de panden Markt 4 en 10-11 lijken de 80-jarige oorlog te hebben overleefd. Van de panden Markt 5 en 6-7 weten we, dat ze zijn gesloopt tijdens de belegering van de stad in 1583. In dit verband is het opvallend, dat op de belegeringsprent van Eindhoven aan de oostzijde van de Markt inderdaad twee panden te zien zijn. Toeval? (Kaarten Hoogenberg en Baudartius red.)

Tussen 1590 en 1650 werd de oostwand weer volgebouwd. Daarna is daar een continue bebouwing geweest tot 1974, toen Markt 13 werd gesloopt, gevolgd door Markt 14 bijna tien jaar later. Dat de huidige bebouwing niet in zijn geheel uit de eerste helft van de 17e eeuw stamt is duidelijk. Afhankelijk van de welvaart van de eigenaars werden de vermoedelijk aanvankelijk kleine huizen vervangen door grotere. Vooral na 1890 vonden er met name door de groei van de stad nogal wat wijzigingen plaats.

Tekening uit 1961 van Markt 8.

Na het verdwijnen van het huis dat in het begin van de 80-jarige oorlog op deze plek staat, wordt ca. 1630 op het perceel een nieuw huis opgetrokken, dat er in 1860 vermoedelijk nog staat. Het pand wordt in 1872 aangekocht door Sociëteit Concordia: die al op 30 december 1870 had besloten op de Markt een eigen sociëteitslokaal te bouwen. Het werk wordt op 6 juli 1872 aanbesteed. Op 3 mei 1873 wordt de voltooiing van de sociëteit, het koffie- en het woonhuis aangegeven. Tussen 1873 en 1905 is in het pand het Nieuw Haagsch Koffiehuis gevestigd, maar omdat het ook sociëteitslokaal is, is op de voorgevel de naam Concordia aangebracht.

In 1913 wordt het gebouw onder architectuur van L.J.P. Kooken met een verdieping verhoogd en krijgt het een nieuw dak. De toenmalige naam Cafe Looiersbeurs wordt dan veranderd in Moderne, later in Old Dutch en Maddox. Sociëteit Concordia verkoopt het pand in 1947, doch blijft er gehuisvest tot 1962. Latere wijzigingen en ook het wit schilderen van de gevel in de eerste helft van de jaren vijftig hebben het gebouw zeker niet verfraaid.

De afbeeldingen dateren uit 1915 en 1961.

Jan Melssen 1987