Markt 12

Markt 12, de Poort van Cleef op een tekening uit 1934.

Markt 12: Bar Le Comedie. Bouwjaar: 1934. Architect: P.B. van Heugten (Eindhoven).

Over Markt 12 worden hier enkele wetenswaardigheden vermeld die voor het merendeel betrekking hebben op het uiterlijk van het gebouw. De huisnummering heeft de schrijver ontleend aan de huisnummerkaart van 1976, daarnaast heeft hij de (zichtbare) benaming uit 1987 vermeld. Bij het schrijven van dit artikel heeft hij behalve van het voor de hand liggende archiefmateriaal ook gebruik gemaakt van kaarten en foto's.
In de jaren vóór de 80-jarige oorlog stonden aan de oost- zijde van de Markt negen huizen. Gezien vanaf de latere Nieuwstraat liep het riviertje de Gender langs de voorzijde van de eerste vijf (Markt 1 t/m 8), waarna dit stroompje afboog en tussen twee panden door in de richting van het Genderstraatje liep. Daarna volgden de overige vier huizen (Markt 9 t/m 14). Alle percelen liepen door tot aan het Achterstraatje, het huidige Genderstraatje. Achter de huizen lagen tuinen en hopvelden. Slechts de panden Markt 4 en 10-11 lijken de 80-jarige oorlog te hebben overleefd. Van de panden Markt 5 en 6-7 weten we, dat ze zijn gesloopt tijdens de belegering van de stad in 1583. In dit verband is het opvallend, dat op de belegeringsprent van Eindhoven aan de oostzijde van de Markt inderdaad twee panden te zien zijn. Toeval? (Kaarten Hoogenberg en Baudartius red.)

Tussen 1590 en 1650 werd de oostwand weer volgebouwd. Daarna is daar een continue bebouwing geweest tot 1974, toen Markt 13 werd gesloopt, gevolgd door Markt 14 bijna tien jaar later. Dat de huidige bebouwing niet in zijn geheel uit de eerste helft van de 17e eeuw stamt is duidelijk. Afhankelijk van de welvaart van de eigenaars werden de vermoedelijk aanvankelijk kleine huizen vervangen door grotere. Vooral na 1890 vonden er met name door de groei van de stad nogal wat wijzigingen plaats.

Het in de 80-jarige oorlog verwoeste pand wordt in 1610 weer opgebouwd. In de 17e, 18e en 19e eeuw staat het huis bekend onder de naam “Het Rood Laken”. In 1841/1842 wordt op het perceel een nieuw pand gebouwd, dat tot circa 1920 de naam “Haagsch Koffiehuis” draagt.
In 1852 wordt het sociëteitslokaal voor de dan heropgerichte sociëteit Concordia, die pas in begin 1873 zal verhuizen naar het eigen gebouw Markt 8. Tussen 1 mei 1873 en begin 1889 is hier sociëteit Amicitia gevestigd. De pui wordt in 1899 en vermoedelijk nog eens in 1907 vernieuwd.
Op de kaart uit 1920 staat op het perceel geen pand ingetekend. Vermoedelijk hangt dit samen met een bericht van 2 februari 1924. Dan wordt bekendgemaakt, dat P.J. van Cleef het geheel "nieuw gerestaureerd en model ingerichte café" betrekt, dat de passende naam “Poort van Cleef” draagt.

Blijkens het beschikbare fotomateriaal is in dat jaar in ieder geval de voorgevel vernieuwd. Begin 1934 brandt het café af. Op 6 april daar aan volgend verleent de gemeente een bouwvergunning voor een nieuw, door P.B. van Heugten ontworpen pand. Op 5 juli van dat jaar laat cafehouder L. Raaijmakers weten, dat de herbouw voltooid is. Daarna is het pand aan de achterzijde nog flink uitgebreid.

Circa 1985 is er onder meer de bar “Boulevard” gevestigd geweest. De gevel wordt in de jaren veertig wit geschilderd, in het begin van de jaren tachtig zwart en daarna weer wit

De tekening dateert uit 1934. Op een van de afbeeldingen bij Markt 9-9a is een deel van het pand te zien, zoals het er ca. 1900 uitzag.

Jan Melssen 1987