Tongelre voor 1920

De oudste vermelding van Tongelre stamt uit 1241. De naam zou afkomstig zijn van “tange”en “lo” , hetgeen betekent : bosje op een landtong in een laaggelegen gebied.

Sinds 1558 is het een heerlijkheid verpand aan jonkheer Rutger van Berckel (zijn naam komt terug in de nieuwbouwwijk “Berckelbos” in de Doornakkers).

Na 1648 staat Tongelre onder direct bestuur van de Staten Generaal . In 1810 (de Franse Tijd) wordt Tongelre een zelfstandige gemeente tot aan de annexatie door de gemeente Eindhoven in 1920. Deze gemeente heeft een voornamelijk agrarisch karakter, maar na 1850 is er ook sprake van huisweverijen en kleinschalige industrie.

Tongelre kende geen gelijkmatige groei en uitbreiding van bewoning, omdat het grondgebied doorsneden werd door de spoorlijnen Eindhoven-Venlo (1866) en Eindhoven-Weert (1912).

De moederkerk van Tongelre is de Martinuskerk aan ’t Hofke; zij wordt voor het eerst vermeld in 1399 en valt dan via het kapittel van de Sint Catharinakerk in Eindhoven onder de jurisdictie van het prinsbisdom Luik en vanaf 1560 onder het bisdom ’s Hertogenbosch. Van 1648 tot 1798 was de kerk in protestantse handen. De oude Martinuskerk ging na talloze reparaties in 1891 ter ziele. Toen werd de huidige Martinuskerk gebouwd in neoromaanse / vroeg-gotische stijl.

Tongelre kent een aantal oude kernen : ’t Hofke, Klein Tongelre, Urkhoven ( al in 1273 in een akte vermeld!). Recenter is de wijk Lakerlopen: in 1920 door de stadsarchitect L.P.J. Kooken als sociale woningbouwwijk ontworpen en in de laatste jaren gesloopt en als wijk heropgebouwd.

Marcel vd Weerden 2013