American Lunchroom

American Lunchroom, Markt 5

Martinus Pol voor de ingang van zijn lunchroom. (foto AMGB (Louis) de Wit)

Het interieur van de American Lunchroom in de jaren dertig. (foto AMGB (Louis) de Wit)

Rechts van het Café-Logement van Franciscus en Leonardus van Heuven (Markt 4) stond een woonhuis uit 1837 (foto 1 uit 1905). Deze woning is gebouwd op de plaats van een pand uit 1651/1652. Sinds 1906 (bevolkingsregister 1900, pagina 13) wordt daar de (hoeden)modezaak ’Modes’ van Josephus Stumpers gevestigd (de deur is naar het midden verplaatst; zie foto 3). Dit winkelpand kopen Martinus Pol en Betsie van Heuven in 1920. Ze vestigen daar volgens een nieuwe formule de “American Lunchroom”, een banketzaak annex lunchroom. Die formule was uit de Verenigde Staten (de Eerste Wereldoorlog was nog niet zolang geleden afgelopen) overgewaaid. Martinus en Betsie hebben het laten aanpassen aan de eisen die aan een lunchroom en banketzaak worden gesteld. Aan de linkerzijde van het pand (zie de foto’s) is de luxe banketzaak ingericht.

Markt 5, waar de American Lunchroom tusen 1920 en 1937 gevestigd was. (foto AMGB (Louis) de Wit)

Het interieur oogt smaakvol. De rechterzijde behoort tot de lunchroom en voor het raam staan zitjes. Kijk je vanuit de zaak naar buiten dan had je rechts het buffet en voor in de zaak staat een soort toonbank. Aan de wanden hangen schilderijen met landschapstaferelen. De houten stoelen zijn kenmerkend van stijl door hun rond gebogen bovenrand en een zitting van stof. Er staan diverse zitjes.

Achter in de zaak bevinden zich drie toiletten voor de gasten. Daar is ook de huiskamer en de privékeuken van het gezin. Oom Willem kookt voor de clientèle en het gezin Pol. Het personeel eet met hen mee. In dienst zijn een of twee knechten en een meisje voor de gehele dag. Zij hebben een soort jaarcontract. Naast de toiletten is de trap naar de slaapkamers. Achter de lunchroom ligt een diepe royale tuin met o.m. een schommel en een ren met kippen. Er is veel bedrijvigheid geweest. Ze hebben zelfs een telefoontoestel met nr. 90; dat wordt later nr. 3840.

In 1930/1931 (gemeentelijke bouwvergunning 618/30) is de lunchroom voor de tweede keer verbouwd. Ze is uitgebreid naar de tuinzijde. Begin 1937 wordt het gehele pand Markt 5 weer verzekerd voor fl. 16.000 (€ 7.260). In de polis wordt de inventaris duidelijk omschreven. Daarbij wordt extra verzekerd: een kippenhok, bergplaatsen, een loods, drie rijwielen, grondstoffen voor de bakkerij, een bakkerijmachine, een metalen gasoven, een amandeloven, een kluts-, ijs- en speculaasmachine, een elektromotor, winkelgoederen, toonbanken, een kassa, gasradiator, koffieketel, lunchroommeubelen en lampen voor het bedrag van totaal fl 5.600 (€ 2.542). De actuele waarden in 2012 zijn: € 151.000 respectievelijk € 52.852. De wereldwijde crisis eist zijn tol, ook bij dit ondernemersechtpaar. Op 31 maart 1937 is de American Lunchroom, ze zijn niet failliet gegaan, door Notaris Daverveldt voor fl. 23.250 verkocht. De actuele waarde daarvan zou in 2012: € 219.428 bedragen. Het pand wordt door de bekende architect Frans Korteweg verbouwd en herschapen in een eersteklas café-restaurant Oud Eindhoven van P.J. van der Heijden. Hij heeft er gewerkt tot 1956. In 1978 is er de Western Stores gevestigd, die het pand voorzien van houten planken om het western-idee te versterken. Vanaf 1982 heeft de Chinese Winkel het pand nog een tijdlang gebruikt. Dan blijkt, dat op deze plaats toch weer familie terug is gekeerd: De eigenaar van de Chinese Winkel is een zoon van Jan en Mien van der Heijden – van Heuven, de zus van Betsie.

AMGB (Louis) de Wit november 2013

bronnen:
Geraadpleegde bronnen:
krantenknipsels
mondelinge overleveringen door de (schoon)kinderen van MR Pol en ME Pol van Heuven. Met name de oudste dochter, Maria / Mia W.G. de Wit –Pol (1913 - 2008), heeft in vroegere jaren veel kennis overgedragen