Bevestiging van de Woenselse rechten

De heer van Woensel bevestigt de Woenselse rechten

Op St.Jheronimusdag (30 september) 1472 confirmeerde⁽¹⁾ en ratificeerde⁽²⁾ Jacob, graaf van Hoerne, heer van Althenae, van Cranendoncq en van Cortersheym, met goedvinden van zijn vader, die minderbroeder was geworden, en van zijn ooms en toeziende voogden Johan, graaf van Nassau en heer van Breda en Vincentius, graaf van Moers, alle goederen, privileges, kaarten, eigendomstitels, costuymen en gewoonten van de inwoners van Woensel, die zijn onderdanen waren.
Alvorens de officier (de schout) "enig recht sal mogen hanteren", diende hij de eed af te leggen en de onderstaande en andere privileges en rechten van de inwoners van Woensel te respecteren. Om geen afbreuk te doen aan de inhoud van deze rechten, zullen wij een letterlijke weergave geven van een notariële kopie van de akte uit 1661⁽³⁾ en deze voorzien van noten waar dit nodig zal blijken.

TE WETEN:
1. dat die schepenen soelen moghen setten⁽⁴⁾ kerckmeesteren, h.geestmeesters ende twee Geswooren, bij hoeren eyde ende nae hoenre besten goetduncken.

2. dat men nemanden van hoen, noch mannen noch frouwen, vur penninck broecken⁽⁵⁾ inhelden setten en sal⁽⁶⁾, die burghen⁽⁷⁾ daervur hebben ende presenteren te setten, die guet genuech daervur sijn, sij en sijn niet recht verwonnen⁽⁸⁾. Ende off men hierenboven iemant in gevanckenisse sette, die binnen drie uyren nae dien gevanckenisse gueden burghen brecht voor die selve broecken, soo en sal die gevangen(e) van dier gevanckenisse geyne oncosten gelden⁽⁹⁾ behouwelyck die broecken in hoeren machten te blijven.

3. men sal onsen vorster sijnen provonde⁽¹⁰⁾ geven, ind⁽¹¹⁾ all des hoem aengaet, gelijck men hoem van rechtswege schuldich is te doene.

4-. alle hop, die men tot Woenssel verkoupt, die sal men meten, te weten den herincktonnen vur eyn mudde, opgehoupt ende ongedouwet, ende die daer ingedaen mit eenen wanne⁽¹²⁾ off mit eynen schoeben⁽¹³⁾, daervan men den meter sal geven, gelijck men vur twelff ende twintich jaeren te doen pliecht.

Noten:
1- confirmeren = bevestigen
2- ratificeren = bekrachtigen
3- A.N.D. nr. 1932 nr. 5
4- setten = aanstellen (in dit geval)
5- penninck broecken = financieel delict, misdrijf begaan
6- nemanden ... inhelden en setten sal = niemand vasthouden, gevangennemen
7- burgen (borgen) = zij die borg staan
8- verwonnen = veroordeeld
9- gelden = betalen
10- provonde (provende) = onderhoud, inkomsten
11- inde (unde, ende) = en
12- wanne = wan, werktuig om koren te scheiden van het kaf en strootjes
13- schoeben (schobben) = schop, schaaf

J.Th.M. Melssen

in 't Gruun Buukske 1977