Peter van den Braken

Zelfportret Peter van den Braken, omstreeks 1964, olieverf op doek 60 x 90 cm, collectie Peter van den Braken Centrum Sterksel

Braken, Peter (Petrus Antonius) van den, kunstschilder en wereldreiziger

*Eindhoven 25 september 1896

†Eindhoven 11 januari 1979

Als zoon van huisschilder en brandweerman Pauw (Poulus Catharina) van den Braken (1868-1963) en Maria Elisabeth Cecilia van Bakel (1870-1954) treedt hij jong in de voetstappen van zijn vader. Hij werkt als loopjongen bij hoedenfabrikant Spoorenberg, bij huisschilder Frans van der Sommen in Helmond en via Willem de Kok komt hij bij kerkschilder Antoon van Bokhoven in ’s-Hertogenbosch terecht.
De vrijheid van een kunstschilder trekt hem. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werkt hij veel samen met vader en zoon Jan en Antoon Kruysen in Heeze en maakt deel uit van de eerste kunstkring De Kempen.
Zijn eerste tentoonstelling heeft hij in de foyer van de Chicago Bioscoop te Eindhoven in september 1918. De bespreking in het Eindhovensch Dagblad van de jonge redacteur Antoon Coolen (1897-1961) die dilettant Van den Braken beschuldigt schilderijen van derden en prentbriefkaarten na te schilderen, leidt tot een polemiek. Antoon Coolen – via moederskant nog familie van de kunstschilder – vertrekt bij het Eindhovensch Dagblad en verdedigt zich in de Meierijsche Courant.
Na annonces van ondertrouw in het Eindhovensch Dagblad trouwt hij op 30 oktober 1918 te Utrecht met de oudere Helena Antonia Goudriaan uit Ouderkerk aan de IJssel, maar binnen een jaar strandt het huwelijk.
Peter van den Braken werkt vervolgens in Maastricht, waar zijn atelier afbrandt, en in Mierlo en Alkemade. Samen met Hub van Reuth en Ernest Michel vormt Van den Braken de redactie van het tijdschrift De Kempen. Algemeen maandschrift voor literatuur, kunst en wetenschappen, waarvan het eerste nummer in januari 1921 verschijnt. De uitgave wordt niet gewaardeerd gelet op de koppen “Van een schandelijk tijdschrift” en “Pornographie van jongeren en … ouderen” resp. in Meierijsche Courant en Eindhovensch Dagblad. Alle commotie zorgt ervoor dat het bij één nummer zal blijven. Peter van den Braken verhuist naar Den Haag en met een expositie bij Kunsthandel De Vuurslag te Scheveningen vestigt hij definitief zijn reputatie gezien de positieve beoordelingen van kunstcritici zoals Ben van Eysselsteijn, Just Havelaar en Frits Lapidoth.

Met een zoon op komst trouwt hij in augustus 1924 met Gezina Annechina Smeeman, maar in 1928 wordt het huwelijk ontbonden vanwege de relatie die hij met de weduwe Cornelia Hoogakker is aangegaan. Ze wonen in Hilversum en Kortenhoef.
Na de Tweede Wereldoorlog trouwt hij in september 1945 met klaveciniste Janny van Wetering (1909-2005) en woont tot de scheiding in maart 1948 te Amsterdam. Om zijn relatie te herstellen gaat hij met Cornelia Hoogakker in 1949 naar een zus van haar in Canada en reist naar Newfoundland. Wanneer hij in 1954 terug is in Nederland ontmoet hij de journaliste Janny Martinus, met wie hij in 1956 trouwt. Met een Ford Thames als kampeerwagen maken ze langdurige reizen naar Spanje, Portugal, Zweden en Finland.
Van 1964 tot 1966 brengt hen een wereldreis in Suriname, Verenigde Staten, Canada, Newfoundland, Mexico en Zuid-Amerikaanse landen. Later reizen ze naar Joegoslavië, Griekenland, Turkije, Syrië, Libanon, Israël, Rusland en China, maar in juni 1967 is de scheiding definitief. Hij blijft reizen o.a. naar landen achter het IJzeren Gordijn en Noord-Afrika. Zijn laatste levensjaren woont hij in Eindhoven, waar hij in 1979 overlijdt.

Peter van den Braken exposeert veelvuldig o.a. bij lunchroom Verheugen te Eindhoven in 1930. Antoon Coolen zal zo’n tien jaar lang de meeste exposities van hem inleiden, omdat de sfeer van de schilderijen bij zijn eigen literair werk aansluit. De vroegere vete is dus vergeven en vergeten. Naast aquarellen en houtsneden heeft Peter van den Braken als een bezetene geschilderd. Als autodidact maakt hij pasteuze schilderijen in een krachtig coloriet, waarbij hij een direct en onstuimig handschrift hanteert, dat tot een expressionistisch-impressionistisch weergave leidt.
Het impulsieve, temperamentvolle en rusteloze karakter van de schilder zorgt er voor, dat zijn werk wisselend van kwaliteit is. Hoewel hij een bekende kunstenaar was, heeft hij ondanks zijn integer kunstenaarschap niet altijd de waardering gekregen die hij toch verdient.
Voor zijn dood zijn er plannen van couturier van uniformen Leo J. Pisa voor een Peter van den Braken Centrum te Sterksel, dat in 1979 opent en tot op de dag van vandaag bestaat.

Peter Thoben
februari 2019

Bronnen: Peter Thoben, Peter van den Braken 1896-1979, rasschilder & globetrotter, Museum Kempenland Eindhoven 1999

Peter Thoben, Museumwaaier Museum Kempenland Eindhoven, Eindhoven 2006, 199-201