Spoorwegen

Een spoorwegongeluk te Eindhoven

In de facsimile-uitgave "Geïllustreerd Politie Nieuws" (uitgegeven in 1973) treffen wij "Een fascinerende selectie uit de jaargangen 1873-1883" aan, samengesteld door Nico Polak.

Het blad was een "wekelijkse kroniek van buitengewone voorvallen, misdaden en ongelukken", zoals de ondertitel luidde.⁽¹⁾ De redactie zetelde te Amsterdam, waardoor de meeste berichten uit Amsterdam en uit het buitenland stammen. Op bladzijde 95 is een bericht opgenomen over een "spoorwegongeluk bij Eindhoven". Gezien de volgorde van de berichten in deze uitgave moet het artikel hebben gestaan in een nummer van het Politie Nieuws dat verschenen is tussen 2 februari 1878 en 15 februari 1879.⁽¹⁾
Het bericht weet te melden dat hoofdconducteur Wassenaar zwaar gewond was geraakt en op het moment van het verschijnen van het Politie Nieuws al was overleden. Via het overlijdensregister van Eindhoven kon de juiste datum worden opgespoord. Het bleek dat Johannes Cornelis Wassenaar, hoofdconducteur bij de Staats Spoorwegen, op 22 november 1878 om vijf uur 's middags was overleden. Hij was geboortig van Leiden, 41 jaar oud en gehuwd. Hij woonde te Rotterdam. Van de in het bericht genoemde conducteur Jacobs, die in bedenkelijke toestand in het gasthuis werd opgenomen, ontbreekt in het overlijdensregister over de jaren 1878 en 1879 ieder spoor, zodat kan worden aangenomen, dat hij is hersteld. De archieven van het gasthuis, het latere Binnenziekenhuis, over die jaren bestaan niet meer.
Toen we de datum ongeveer kenden, hebben we onderzoek gedaan in het correspondentieregister van de burgemeester van Eindhoven. We konden toch wel aannemen dat de burgemeester de plaats van de ramp had bezocht en daarover een bericht had doen uitgaan, aan wie dan ook. In het register van 1878-1880 vonden wij een afschrift van brief nr. 401, gericht aan de Commissaris des Konings van 23 november 1878. Daarin deelt de burgemeester mee, dat "gisterenavond alhier en vreeselijk ongeluk heeft plaats gehad". De sneltrein nr. 26, die om 4.59 uur uit Venlo moest aankomen en stoppen, "liep in volle vaart het station voorbij" en kwam in botsing met trein nr. 23, die om 4.56 uur uit Boxtel kwam. De burgemeester vervolgt met het bericht dat de hoofdconducteur ter plaatse dood bleef en dat vier andere spoorwegbeambten, ernstig gewond, naar het gasthuis werden gebracht. Twee machinisten "bekwamen eenige minder beduidende kwetsuren". Geen van de passagiers liep enig letsel op. Hij besluit met de mededeling dat de locomotieven, tender⁽²⁾ en goederenwagen "erg beschadigd" werden.
Hiernaast is het bericht in zijn geheel, maar zonder de afbeelding, te lezen.

Noten:
1- Zie ook: R.T. Jongenius, Spoorwegongevallen In Nederland 1839-1993 (Haarlem 1993), blz 62, waarop afgebeeld het titelblad van het Geïllustreerd Politie Nieuws 6e jaargang no. 270, 30 november 1878: spoorwegongeluk te Eindhoven. Het blad berust In het Gemeentearchief van Amsterdam.
2- kolenwagen achter de locomotief.

J. Th. M. Melssen
in: ’t Gruun Buukske 1993, 98