Omvang van het vervoer over het Eindhovensch kanaal

Het Eindhovensch Kanaal

De eerste scheepvaart

Het aantal schepen dat in de eerste tien jaar het kanaal opvoer steeg bepaald niet spectaculair, van 622 in 1847 tot 655 in 1856. De totale jaarlijkse inhoudsmaat steeg in die periode van 19.814 tot 24.393 ton.
In het onderstaande overzicht is bij de totalen in de jaren vanaf 1854 nog een aantal schepen extra geteld, die kiezels en klinkers aanvoerden voor de aan te leggen provinciale wegen in onze omgeving.

Jaar	Aantal schepen	Totale tonnage
1847	622	19.814
1848	740	20.992
1849	758	22.378
1850	694	21.145
1851	667	20.464
1852	592	21.217
1853	506	18.990
1854	610 + 310	22.089 + 14.278
1855	521 + 332	20.119 + 20.860
1856	655 + 200	24.393 + 14.124

In de volgende tien jaar daalde het aantal schepen weliswaar tot 431, maar de totale inhoudsmaat bleef met 22.573 ton vrijwel gelijk. Inmiddels had Eindhoven in 1866 aansluiting gekregen op het spoorwegnet, waarmee het kanaal een belangrijke concurrent had gekregen.
In 1871, toen het kanaal 25 jaar bestond, voeren er 382 schepen met een gezamenlijke inhoudsmaat van 20.254 ton het kanaal op. Pas omstreeks 1880 zou de totale tonnage groeien tot boven de 30.000 ton, om daarna opnieuw lange tijd vrij constant te blijven. In het eerste decennium van de nieuwe eeuw volgde een nieuwe sprong, toen de tonnage in enkele jaren verdubbelde tot 60.000 ton in 1910.

Inmiddels was de scheepvaart na 1918 sterk toegenomen. In 1920 voeren 1.196 schepen met een totale inhoudsmaat van 136.000 ton het kanaal op en in 1930 waren dat al 3.553 schepen met een inhoud van 321.190 ton. Ofschoon de aantallen in de jaren dertig wat daalden, bleven de cijfers toch steeds boven die van voor 1918. De Tweede Wereldoorlog maakte aan de bloeiperiode een einde. In mei 1940 bliezen de terugtrekkende Nederlandse troepen negen bruggen op. In de volgende jaren werden voor zover mogelijk over de jukken en landhoofden noodbruggen gelegd en kwam de scheepvaart weer op gang. Toch bleef die tijdens de bezetting beneden het oude niveau. In september 1944 kwam de scheepvaart opnieuw stil te liggen, nadat de Duitsers op hun beurt de spoorbrug in Geldrop en enkele dagen later nog twee andere bruggen hadden opgeblazen. Pas op 25 mei 1945 zou het eerste schip, de Helena, geladen met groente uit Papendrecht, weer de haven kunnen binnenvaren.

Voor een uitgebreide literatuuropgave verwijzen wij naar het artikel betreffende de geschiedenis van het Eindhovensch kanaal

Jan Spoorenberg
in: 't Gruun Buukske 1986