PSV Voetbalvereniging

De oorsprong van de voetbalclub PSV

Het is algemeen bekend, dat de voetbalvereniging Het Philips' Elftal, dat toen in een rood-wit shirt speelde, in 1913 opging in het toen opgerichte P.S.V.

Tot nu toe werd aangenomen, dat het eind 1910 of begin 1911 opgerichte Philips' Elftal alleen maar wat vriendschappelijke wedstrijden heeft gespeeld. Het serieuze voetbal zou bij Philips pas zijn begonnen, toen het in 1913 opgerichte P.S.V. zich een jaar later aansloot bij de Brabantsche Voetbalbond. Het Philips’ Elftal is echter ook al bij de bond aangesloten geweest. Daarnaast heeft het er alle schijn van, dat P.S.V. een voortzetting is van het oude Philips' Elftal.

Het reilen en zeilen van het Elftal is moeilijk te volgen, omdat lang niet alle wedstrijden in de krant werden aangekondigd. En als dit wel het geval was, is het niet altijd duidelijk of van een vriendschappelijke wedstrijd sprake was of van een wedstrijd voor de officiële competitie. Het Philips' Elftal had al in 1911 het plan, om zich bij de Brabantsche Voetbalbond aan te sluiten, maar het is niet bekend of dat plan toen ook is uitgevoerd.
Pas voor 1912 kan worden aangetoond, dat de vereniging meespeelde in de competitie, want in de Provinciale Noordbrabantsche en ’s-Hertogenbossche Courant van 13 januari 1912 staat een aankondiging van de wedstrijd voor de 2e klasse B van de Brabantsche Voetbalbond, die een dag later tussen het Philips' Elftal en B.V.V. zou worden gespeeld.

Volgens een oud verhaal stemden de leden eind 1912 op een vergadering over het voorstel om deel te nemen aan de competitie van de Brabantsche Voetbalbond; het voorstel zou zijn afgestemd omdat de vereniging aan een chronisch geldgebrek leed. Gezien het voorgaande kan dit alleen maar betekenen, dat gestemd is over de vraag of de vereniging nog langer in de competitie van de B.V.B, wilde blijven meespelen; latere schrijvers hebben er echter uit geconcludeerd, dat het Elftal nooit bij de Bond is aangesloten geweest.
Het aangehaalde verhaal vertelt niet, dat men blijkbaar daarna weer op het besluit is teruggekomen, want in de Zuid-Willemsvaart van 8 januari 1913 staat een standenlijst afgedrukt van de Noordbrabantsche Voetbalbond, waaruit blijkt dat het Philips' Elftal toen in dezelfde klasse was ingedeeld als Helmondia, De Valk en Geldrop en in een bericht in de Meierijsche Courant van 25 februari 1913 kunnen we lezen, dat het team kort daarvoor een competitiewedstrijd had gespeeld tegen G.V.C.-Geldrop.

Overigens wekt de standenlijst de indruk, dat Helmondia acht wedstrijden had gespeeld, De Valk en Geldrop elk zeven en Philips daarentegen maar twee en dat is natuurlijk onmogelijk. Wat kan er aan de hand zijn geweest? Vermoedelijk is het Philips' Elftal enkele malen niet op komen dagen, waarna de competitieleider de punten aan de andere club heeft toegekend zonder bij de Eindhovensche vereniging de wedstrijd als gespeeld te vermelden.
Ik leid dit af uit een berichtje in de Zuid-Willemsvaart van 26 maart 1913 waarin we kunnen lezen, dat Helmondia een vriendschappelijk partijtje had gespeeld tegen een "Helmond-combinatie", omdat de Eindhovenaren het hadden laten afweten. Immers, wat toen gebeurde, kan meer zijn voorgevallen. Dat het elftal ook later nog bestond blijkt uit een berichtje in de Meierijsche Courant van 10 juni 1913, want daarin lezen we, dat E.V.V. Eindhoven de zilveren lauwertak had gewonnen die door het Philips' Elftal beschikbaar was gesteld.
Op 31 augustus 1913 werden op het Philips' terrein de bekende sportwedstrijden gehouden die zouden leiden tot de oprichting van P.S.V., de sportvereniging wel te verstaan. Op die dag is niet gevoetbald, wel is het mogelijk dat de voetballers van de partij zijn geweest bij de atletiekwedstrijden.

PSV tot 1922
In de Meierijsche Courant van dat jaar is verder helemaal niets over het Philips' Elftal te vinden, noch over een P.S.V.-elftal, maar volgens het blad In en Om de Philipsfabrieken van april 1935 zou het Elftal zich na enige onderhandelingen op 22 oktober 1913 bij P.S.V. hebben aangesloten. Het lijkt onwaarschijnlijk dat er toen al een P.S.V.-voetbalelftal bestond. Uit niets blijkt dan ook, dat het oude elftal de "voetbaltak" van P.S.V. kwam versterken, zoals in het Grote Feitenboek wordt geschreven. Het heeft er daarom alle schijn van, dat de Eindhovense eredivisieclub dus al twee of drie jaar ouder is, dan altijd wordt aangenomen.

Een moment uit de voetbalwedstrijd tussen PSV en Willem II in januari 1930. (afbeelding uit de Eindhovensche Illustratie)

Het voetbalspel had in die jaren de harten van veel sportminnaars veroverd. Er kan een hele opsomming van clubs worden gemaakt, die in 1912 en latere jaren werden opgericht. Maar die lijst zou trouwens nooit volledig zijn, want soms verdwenen clubs door opheffing of fusie, waarna nieuwe verenigingen onder dezelfde naam werden opgericht. Door de onvolledigheid van het sportnieuws in de lokale kranten is dit proces niet steeds te volgen.
Enkele verenigingen kunnen hier nog genoemd worden om aan te geven dat P.S.V. niet de enige fabrieksvereniging is gebleven.
In 1915 werd P. en V. opgericht voor de werknemers van sigarenfabriek Van der Putt en de Vlam, korte tijd later gevolgd door Willem de Zwijger, waarin de sigarenmakers van J. van der Heyden de voetbalsport beoefenden. In 1917 volgde nog een club van de sigarenmakers van Karel I, maar deze vereniging bracht niet het gehoopte succes; in 1919 zouden de sigarenmakers van Van Abbe echter voor de tweede maal hun entree maken, toen het oude Excelsior werd omgedoopt in Karel I. Van de Eindhovense voetbalverenigingen had Het Philips' elftal de meeste kwaliteit, althans na de oprichting van P.S.V. in 1913. Het zou in 1914 opnieuw aansluiting hebben gekregen bij de B.V.B,, de Brabantse Voetbalbond, maar promoveerde al in 1916 naar de derde klasse van de Nederlandsche Voetbal bond, in 1918 naar de tweede en in 1921 tenslotte naar de eerste, de hoogste die er toen was.
Toen P.S.V. in 1921 naar de eerste klasse promoveerde, sloegen de twee andere grote Eindhovense voetbalclubs de handen ineen. Dat waren Sparta en E.V.V. die onder de naam E.V.V. doorgingen. Een jaar later werd het nieuwe E.V.V. Eindhoven afdelingskampioen en eveneens eersteklasser.
Uit de pers van die tijd weten we, dat P.S.V. in februari 1921 slechts 144 leden had.

Bron:
Delen uit het artikel "Voetbal in Eindhoven 1896-1920" en "Over de oorsprong van de voetbalclub P.S.V."
J. Spoorenberg
in: 't Gruun Buukske 1987-99 en 125