Jacobus Smits

Afbeelding van Jacobus Smits in het proefschrift van J.W.M. Peijnenburg

Judocus Smits, priester, journalist en oprichter dagblad De Tijd

* Eindhoven 7 maart 1813

† Amsterdam 2 augustus 1872

Judocus Antonius Smits werd geboren in Eindhoven als zoon van geneesheer Wilibrordus Smits (1776-1817) en Maria Anna Vogelpoel. In de gemeentelijke registers werd hij aangegeven met de Franse voornamen “Josse Antoine”.
Grootvader van Judocus was Jan Nicolaas Smits (1744-1813) die herbergier was in de “Hof van Holland” aan de Rechtestraat. Hermanus Boex was een oom van Judocus en een van zijn familieleden, Johannes Henricus Smits, was de stichter van seminarie Beekvliet in St.-Michielsgestel. Het gezin Smits woonde in het huis De Ossenkop aan de Markt, huisnummer 3.
Judocus begon zijn studie hoogstwaarschijnlijk in eerste instantie aan de latijnse school in Eindhoven. Toen het seminarie Beekvliet weer was geopend (het was tussen 1825 en 1831 gesloten op last van de Nederlandse regering), werd Judocus daar in 1831 ingeschreven. Hij volgde de studie “Filosofie” en blonk daarin uit, het geen door velen werd bevestigd.
Op 22 september werd hij tot priester gewijd en werd assistent in Zevenbergen en Geertruidenberg. In 1839 werd hij tot kapelaan in Waalwijk benoemd, maar wegens ziekte werd hem in 1842 eervol ontslag verleend.
Inmiddels was Smits redacteur geworden van het journalistieke en met nadruk katholieke blad “De Noord-Brabander”. Die functie vervulde hij tot februari 1845. Smits vatte al snel het plan op om een nieuwe krant op te richten. Na een overleg met monseigneur Zwijsen kreeg hij te verstaan, dat de uitgave van een krant op katholieke basis zeer welkom zou zijn. Maar die krant zou zich niet mogen inlaten met de politiek. De ondertitel van het eerste nummer van “De Tijd” droeg daarom als onderschrift: Godsdienstig-Staatkundig Dagblad”. Smits wilde duidelijk maken dat zijn artikelen gebaseerd waren op gematigdheid en waarheid.
Op 1 juli 1846 besloot Smits om de hoofdredactie voortaan vanuit Amsterdam te voeren.

Dagblad “De Tijd” heeft tot 1974 bestaan en werd daarna als opinieweekblad voortgezet. Na een fusie met de “Haagse Post” werd in 1990 besloten als opinieblad “HP/De Tijd” door te gaan.

Peijnenburg typeert en waardeert Smits in het eind van zijn proefschrift als volgt:
“...de onverschrokkenheid, de brutaliteit, waarmee Smits de onafhankelijkheid en de eigenstandigheid van zijn krant verdedigde, vindt een interessante parallel in de wijze, waarop hij optreedt tegen kerkelijke kuiperijen en roddelcampagnes. Reeds nu kan op grond van zijn honderden brieven en duizenden artikelen, voorlopig geconcludeerd worden, dat Judocus Smits in het Nederlandse katholicisme van de 19e eeuw een uniek figuur is. ....heeft deze priester een stuk katholieke emancipatie gerealiseerd, dat tot diep in de 20e eeuw heeft doorgewerkt.

JH 2020

bron:
Peijnenburg, J.W.M., Judocus Smits en zijn TIJD, proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor in de godgeleerdheid aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen, Amsterdam 1976.