Henri van Abbe

Abbe, Henri (Henri Jacob) van, tabaksfabrikant

• 8 januari 1880 Amsterdam

† 18 november 1940 Eindhoven

Zoon van juwelier Jacob van Abbe en Jenneken Renssen. Jacob is van Joodse komaf, Renssen van gereformeerde huize. Henri van Abbe trouwt op 12 februari 1908 in Amsterdam met de katholieke Aldegonda Maria von Reeken (1885) uit Tiel. Zelf laat hij zich eveneens katholiek dopen.
Begint in 1900 als 20-jarige in Amsterdam als kleine tabaksfabrikant. Verhuist in 1908 naar Gestel en vervolgens in 1915 naar Stratum. Daar bouwt hij een nieuwe sigarenfabriek op de Bleek, vlakbij het Eindhovensch Kanaal. Het merk dat daar wordt geproduceerd, is de beroemde Karel I sigaar. Omdat het succes bijzonder groot is, wordt de fabriek herhaaldelijk uitgebreid. Daarnaast verlegt hij zijn werkterrein naar Reusel en Waalre. Op het hoogtepunt werkten in Eindhoven ruim 2.600 arbeiders.
De familie Van Abbe woonde in het vrijstaande huis op de hoek van de Bilderdijklaan en de Wal. In 1933 schonk Henri van Abbe een bedrag van 150.000 gulden aan de gemeente Eindhoven. Daarme zou een museum kunnen worden gebouwd. In 1933 werd aan architect Alexander Kropholler de opdracht gegeven om tegenover de woning aan de Bilderdijklaan een museum te ontwerpen. Van Abbe was verzamelaar van zowel antieke als moderne kunst toen het museum in 1936 gereed was, schonk hij bovendien een groot deel van zijn verzameling aan de gemeente Eindhoven. Van Abbe overleed in 1940 op 60-jarige leeftijd.
Citerend uit de memoires van Jan Jonkers, die vanaf 1924 als drukker in dienst kwam, was Henri van Abbe "een door het geluk bevoorrecht mens en hij maakte andere mensen ook graag gelukkig. Het was een goede mens, waar ik veel en gezellig mee praten kon. ...In 1925 heb ik er het zilveren jubileumfeest meegemaakt. Voor die gelegenheid was er een fanfare opgericht van personeelsleden. Er was een grote optocht door de stad. Het hele personeel maakte een plezierreis met extra trammen (stoomtram) via Turnhout naar Antwerpen. ... Toen in Mei 1940 de grote mensenmoord begon was het niet al te best gesteld met de gezondheid van Henri van Abbe. Hij werd ziek en stierf. Het lot van arm en rijk, van Jan en alleman. Toch meen ik dat angst en onrust hier een rol speelden. Zijn heengaan werd door velen betreurd. Hij deed veel goeds onder de mensen. Zo tegen de Kerstmis gaf hij dikwijls een feestavondje voor zijn personeel. Na afloop daarvan gingen we dan naar huis met een kerstpakket met van alles en nog wat er in". Zwervers zonder onderdak, liet hij in de koude winternachten slapen in het ketelhuis van de fabriek waar het warm was. In tijd van nood of moeilijkheden, klopte niemand vergeefs bij hem aan.
Henri van Abbe is begraven in het "mausoleum" aan de Roostenlaan, aan de oostzijde van het landgoed Eikenburg in Stratum. Deze grafkapel is in 1936 ook door de hiervoor gemelde architect Kropholler ontworpen.

Bron:
F.J.M. van Puijenbroek, Beginnen in Eindhoven, 1985