Stratum volgens Hanewinkel

Beknopte beschrijving van Stratum door Steph. Hanewinkel in 1803.

Straathem, hetgeen door de Meiërijenaars gewonelyk Stratum of Strottum wordt genoemd, moet onderscheiden worden van Straathem ene buurt van Oirschot. Het is een klein dorpjen, liggende zuidwaards van Eindhoven, van welk stadjen het alleen door deszelfs grachten wordt gescheiden. Op de Dommel, welke door dit dorpjen stroomt, liggen twe schone molens, welke gebruikt worden tot het malen van granen, tot olieslaan en het vullen van lakenen. De kerk ligt ten oosten buiten dit dorpjen en dus zuid- öostwaards van Eindhoven. Zij is klein en van weinig belang; de toren, die afzonderlijk gebouwd is, ligt ten westen van de kerk afgescheiden en is nauwelijks zo hoog als dezelve.(1) Verder oostwaards ligt ene zeer schone heerenhuizing of buitenplaats de Burg genoemd, welke .onderscheiden is van het huis de Burg te Alphen in Holland.(2)

Vlak bij Eindhoven liggen de huizen stadwyze bij eikanderen, doch verder af zijn zij zeer verspreid. Men rekent het getal der inwoners op 452 menschen, welken in den landbouw hun bestaan zoeken, ook zijn er vele winkeliers en herbergiers onder dezelven.
Straathem heeft naar alle waarschynelykheid, schoon men er niets van vindt aangetekend, rykelijk in de rampen van vorige oorlogen gedeeld, en vooral veel in de belegeringen van Eindhoven geleden; het maakt met Gestel en het (volgende) dorp Stryp ene heerlijkheid en dingbank uit.

(Uit: Geschied-en Aardrykskundige beschrijving der Stad en Meiëry van 's-Hertogenbosch, Steph. Hanewinkel, H.G.Fil. Nijmegen 1803.)

noot 1: In den beschrijving van den storm van den negenden November des jaars 1800 bl. 29. en in de Haarlemsche Courant van 13 November 1800 wordt gezegd dat de toren te Straathem door dien storm om ver werd gesmeten, waardoor de kerk instortte. Maar- hoe kan een toren, die nauwlyks zo hoog is als de kerk, en nog daar te boven, van dezelve verwyderd ligt, zulk een gebouw doen instorten? dit is onmogelijk.

noot 2: Uit Bachiene ter aang. pl. IV deel bl. 595 zou men moeten besluiten, dat de Burg onder Eindhoven behoorde en ook het Paradys; doch het eerste ligt omtrent ene halve uur zuidoostwaarts van dit stadjen onder Straathem, en het twede hoort onder Gestel, gelijk ik aldaar heb aangewezen. Bachiene is dan ook hieromtrent niet naauwkeurig. (noot van de redactie: het Paradys behoort onder de jurisdictie van Eindhoven en niet onder die van Gestel!)

Nota bene:

Dominee Hanewinkel beschreef de Meierij en de Kempen in 1803, zoals hij zelf schrijft, geheel onpartijdig en onbevooroordeeld (“met de nauwkeurigste onzijdigheid”. ”Het stonde niet aan mij om het gebeurde naar mijn welgevallen te schetsen….. ja ik mag mij beroemen, dat de volmaakte onzijdigheid door mij is in acht genomen”). Aan deze onpartijdigheid mag getwijfeld worden. In andere geschriften van zijn hand liet hij zich wel bijzonder laatdunkend uit over de lokale bevolking, met name over de katholieken onder hen. “Onder de Roomschen is volstrekt geen geleerdheid te vinden”, zo schreef hij, “wijl zij allen op den ellendigen Akademie van Leuven gestudeerd hebben”. De Roomsche godsdienst bestempelde hij als”bejammerenswaardig”en de preken van de priesters “allerrampzaligst”. Hoe kon het ook anders, aangezien zij “zoo dom waren als hunne leken”. (bron: wikipedia.org)