Simon Deltour

De frater aan zijn werktafel.
(Afbeelding Jan Spoorenberg)

Deltour, Frater Maria Simon (Johannes Adrianus Ludovicus Maria)

• Tilburg 18 april 1913

† Eindhoven 23 juli 1984

Geboren als zoon van Ludovicus Deltour (1881-1956) en Maria Cornelia Hazen (1885-1957) treedt hij op 8 september 1931 in bij de fraters van Tilburg. In 1934 komt hij op het pensionaat van de fraters in Reusel terecht.

Hij raakt geïnteresseerd in het wetenschappelijk wildvogelonderzoek en komt in contact met het Nederlandse Vogeltrekstation. Met de Vogelwet 1936 krijgt hij een vergunning F, zodat hij handelingen kan verrichten met beschermde vogels zoals broedvogeltellingen, territoriumbegrenzingen en ringonderzoek. Hij doet in de omgeving waarnemingen en in de biologielessen draagt hij de kennis uit.

In 1942 komt hij naar Eindhoven, naar het fraterklooster aan de Frankrijkstraat 101. In de grote kloostertuin bouwt hij een grote volière voor praktisch biologie-onderwijs, maar daar komt niet veel van terecht. Vanaf 1948 worden er verbeurd verklaarde en in beslag genomen vogels ondergebracht, zodat het een justitiële volière wordt. Al snel krijgt hij een dagtaak aan deze opvang en wordt hij – autodidact – veelvuldig gevraagd als getuige-deskundige bij de rechtbank voor natuuraangelegenheden. Wanneer de vogels in de revalidatieopvang weer op krachten zijn, zet hij die uit op landgoed De Wielewaal met toestemming van Frits Philips.

Hij heeft in 1962 een Biologieplan gemaakt, gevolgd in 1973 door een Natuurstudiecentrumplan; men is enthousiast, maar vanwege de financiële consequenties raakt het in de ijskast. Na enkele hartaanvallen moet hij vanaf 1976 vanwege zijn gezondheid alles loslaten.

Hij heeft 19 jaar lang wekelijks cursussen gegeven aan politiefunctionarissen, applicatiecursussen biologie voor onderwijzers en onderwijzeressen, talloze lezingen en schrijft van 1968 t/m 1976 wekelijks een natuurartikel in de krant afgestemd op de seizoenen. Voor zijn werk voor justitie en politie ontvangt hij in 1964 de gouden medaille in de Orde van Oranje Nassau en wordt hij in 1973 bevorderd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau. In 1971 wordt hij uitgeroepen tot verdienstelijk burger van Eindhoven, in 1974 ontvangt hij de Gouden Lepelaar bij gelegenheid van het 75-jarig Natuurbescherming en in 1975 wordt hij erelid van het Instituut Natuurbescherming en de Belgische Natuurvereniging De Wielewaal.

Al in 1949 houdt hij voor de (experimentele) televisie een causerie met Sjoerd de Vrij als inleider, later in 1969 maakt Ria Bremer een televisieportret van hem. Zoals hij het zelf in zijn autobiografie noemt: “tijd is steeds de woekerzwam in mijn leven geweest”. Op 10 september 1983 wordt het in de Genneper Parken het naambord Heemtuin Frater Simon Deltour onthuld en start de aanleg door vrijwilligers bij het Milieu Educatie Centrum. Immers de frater vond dat natuuronderwijs in de natuur zelf moest plaatsvinden.

Bronnen:

• Simon Deltour, De vergane glorie van het landelijk Woensel, in: Renders, W., De bakermat 3 (1978), 6-8
• Fr Simon Deltour, Hoe het begon en hoe het werd, z.pl. 1980
• Schooten, Simon van, Spapens, Paul en Spoorenberg, Jan, Gennep voor altijd. De geschiedenis van een boeren-buurtschap aan de rand van Eindhoven, Oisterwijk 2001, 161-166

Peter Thoben 2013