Kegelen bij J. Dickmans op de Grote Berg

Kegelen bij J. Dickmans aan de Grote Berg/café De Kegelbaan

In Eindhoven ging de ontwikkeling van de kegelsport sneller dan in Helmond. Nadat in 1900 bij J. Dickmans op de Grote Berg een tweede kegelbaan (de baan bij Apollo’s Lust was de eerste) was aangelegd, werd hier direct de vereniging 'Hoe is 't Mogelijk' opgericht en korte tijd later nog 'Kegelclub Eindhoven'.
De Kegelclub Eindhoven legde al snel contacten buiten de regio, evenals Hoe is het Mogelijk, dat in 1901 met succes deelnam aan concoursen in Leiden en Rotterdam. Natuurlijk bleven de Eindhovenaren niet achter met het organiseren van grote concoursen. In 1902 nam 'Hoe is het Mogelijk' als eerste het initiatief voor zo'n kegelfestijn. Het is niet duidelijk hoeveel verenigingen hieraan hebben deelgenomen. Wel weten we uit de krant dat volgens 'Hollandsen' gebruik een drietal presidenten van kegelclubs bij aanvang van het concours officieel constateerden, dat de banen 'ontzegeld' waren. In dit geval waren dat de presidenten van 'Hard gaat ie' uit Zaltbommel, B.A.N.G.S uit Nuenen en 'Onder Ons' uit Eindhoven.

In 1902 ging bij Dickmans 'Weg dien Bal' van start, waarin Eindhovenaren met bekende namen het kegelspel zouden beoefenen, zoals Th. von der Nahmer, in 1876 geboren en vertegenwoordiger van beroep. Hij was een zoon van de bekende Stratumse textielfabrikant. Verder Ch. Kohier, F. van Dijck, H. Schröder en J. Crasborn, in 1877 geboren en reiziger, later boekhouder van zijn vak. De laatste was ook amateur-voetballer.

Kegelteams kunnen maar uit een beperkt aantal leden bestaan; dit aantal is onder meer afhankelijk van het aantal beschikbare banen waarop kan worden gespeeld. Dit aantal was zowel bij Dickmans als bij Apollo's Lust te gering voor een grote vereniging. Uit een berichtje uit 1905 vernemen we, dat in dat jaar bij Dickmans twee nieuwe teakhouten banen in gebruik waren genomen; deze zijn ongetwijfeld in de plaats gekomen van de - vermoedelijk eveneens twee - oude banen.
In 1905 werd ook nog vereniging 'Houdt de Plank' opgericht. Leden waren ondermeer H. Kerssemakers, A. Verhagen, geboren in 1879 als zoon van de eigenaar van een leerlooierij , J. Keunen was in 1880 ter wereld gekomen als zoon van een lucifersfabrikant, J.L. Wijers, geboren in 1860, was eveneens een zoon van een lucifersfabrikant. C. van der Harten was geboren in 1881 als zoon van de brouwer en A. van Baarle jr., geboren in 1880 als zoon van een landmeter.

Toen hier in 1909 'Zou ie d'r op blijven' werd opgericht, heette het oude koffiehuis op de hoek van de Grote Berg en de Bergstraat café de Kegelbaan. Maar na 1911 komt deze naam niet meer voor; vermoedelijk zijn de banen omstreeks die tijd opgebroken, want in 1912 bouwde Piet Feyen, de eigenaar van het Haagsch Koffiehuis op de Markt, achter zijn pand een nieuw kegelhuis met twee banen.

Veel clubs spelen tegenwoordig in Helmond, want in Eindhoven is het bar slecht gesteld met de kegelbanen en dat is bepaald geen stimulans voor de mooie, oude kegelsport. (Voor kegelaars geldt: In Eindhoven's binnenstad daar gebeurt tenminste wat: kegelaars nemen er de trein naar Helmond...)

Bronnen:
-Kranten waren een belangrijke bron voor het schrijven van dit stukje lokale geschiedenis. Helaas laat de pers het echter in de naoorlogse periode wat afweten als het gaat om minder beoefende sporten zoals kegelen; als de Bond haar archief niet goed bijhoudt, zal het in de toekomst wel eens erg moeilijk kunnen worden om terug te blikken.
-Behalve in de kranten vond ik interessante informatie in het archief van Onder Ons. Toen deze club in de jaren dertig insliep, was P. Vermeeren er jarenlang secretaris van geweest. Zijn zoon K. Vermeeren heeft het secretariaatsarchief in 1981 aan het gemeentelijk archief geschonken.
-Voor de algemene informatie maakte ik gebruik van het Handboek voor de Kegelsport door J. Laarman (Brummen z.j.).
-Het artikel Volksgebruiken en Gewoonten door P.N. Panken in het tijdschrift Volksleven.
-De bijdrage van L. de Wolf in de Sport-Encyclopedie.
-Informatie van kegelaarsters en kegelaars uit Eindhoven e.o. Allereerst de leden van Vol Moed, die een kegelavond opofferden om over het verleden te kunnen praten, en verder aan de heer en mevrouw J.A. Derkx en de heren F.L.J. Gosen, H.A. Janssen, P.J. Kusters, en W.M.J. Kuijpers.

J. Spoorenberg
in: ’t Gruun Buukske 1990,86