Markt 5

Markt 5: De Chinese Winkel/Blue Danube/Aziatische Kunst. Bouwjaar: 1837. Architect: onbekend.

Uiterst links Markt 4a en 5 in 1922. Markt 4a zou drie jaren later worden gesloopt, in het pand op nummer 5 was de American Lunchroom al gevestigd. (foto Eindhoven in Beeld.com)

tekening van Markt 5 uit 1961.

Over Markt 5 worden hier enkele wetenswaardigheden vermeld die voor het merendeel betrekking hebben op het uiterlijk van het gebouw. De huisnummering heeft de schrijver ontleend aan de huisnummerkaart van 1976, daarnaast heeft hij de (zichtbare) benaming uit 1987 vermeld. Bij het schrijven van dit artikel heeft hij behalve van het voor de hand liggende archiefmateriaal ook gebruik gemaakt van kaarten en foto's.
In de jaren vóór de 80-jarige oorlog stonden aan de oost- zijde van de Markt negen huizen. Gezien vanaf de latere Nieuwstraat liep het riviertje de Gender langs de voorzijde van de eerste vijf (Markt 1 t/m 8), waarna dit stroompje afboog en tussen twee panden door in de richting van het Genderstraatje liep. Daarna volgden de overige vier huizen (Markt 9 t/m 14). Alle percelen liepen door tot aan het Achterstraatje, het huidige Genderstraatje. Achter de huizen lagen tuinen en hopvelden. Slechts de panden Markt 4 en 10-11 lijken de 80-jarige oorlog te hebben overleefd. Van de panden Markt 5 en 6-7 weten we, dat ze zijn gesloopt tijdens de belegering van de stad in 1583. In dit verband is het opvallend, dat op de belegeringsprent van Eindhoven aan de oostzijde van de Markt inderdaad twee panden te zien zijn. Toeval? (Kaarten Hoogenberg en Baudartius red.)

Tussen 1590 en 1650 werd de oostwand weer volgebouwd. Daarna is daar een continue bebouwing geweest tot 1974, toen Markt 13 werd gesloopt, gevolgd door Markt 14 bijna tien jaar later. Dat de huidige bebouwing niet in zijn geheel uit de eerste helft van de 17e eeuw stamt is duidelijk. Afhankelijk van de welvaart van de eigenaars werden de vermoedelijk aanvankelijk kleine huizen vervangen door grotere. Vooral na 1890 vonden er met name door de groei van de stad nogal wat wijzigingen plaats.

Zoals uit de beschrijving van het bovenstaande perceel blijkt, wordt in of kort voor 1652 op Markt 5 een pand gebouwd dat het nieuwe huis wordt genoemd. Dit pand is in 1837 gesloopt om ruimte te maken voor een nieuw gebouw. Omstreeks 1886 is dit huis verbouwd, want op een kaart uit dat jaar is aan de rechterzijde een gang of inrit afgebeeld, die op een foto uit ca. 1885 niet meer te zien is. De achterbouw is daarna tot ca. 1930 nog verschillende malen vergroot.

Omstreeks 1916 is er een modezaak in gevestigd, daarna de American Lunchroom. In 1937 wordt het pand door architect Frans Korteweg gerestaureerd en herschapen in het eerste klas café- restaurant Oud Eindhoven.

Uit foto's blijkt, dat de bovengevel na 1885 lange tijd onveranderd blijft. Wel wordt die tijdens de oorlogsjaren wit geschilderd. In 1978 is de Western Stores er gevestigd. Deze zaak voorziet het pand daarna met de planken voorgevel van een "western look".
In 1982 vertrekt de jeanszaak Western Stores van H. Engels en vestigt De Chinese Winkel zich in het pand. In 1990 wordt het pand gesloopt, in verband met de bouw van de Heuvelgalerie, waar dat jaar mee begonnen wordt.

De tekening dateert uit 1961.

Jan Melssen 1987