Den Engel

Tekening gemeente Eindhoven, (Hornman) uit 1942 waarop het winkelpand Demer 84 (nummering 1942) van apotheek Van Tilburg volledig is afgebeeld.

Demer 48 anno 2007.

Den Engel, huisnaam

Huidige locatie Demer 48, Het oude pand werd in 1937 afgebroken.

J. van Poppel meldt in zijn artikel Oude huizen en hun namen¹ in het boek "Oud Eindhoven" dat de huisnaam Den Engel al in 1545 voorkwam. Dit pand stond op de hoek van de huidige Demer en de Vrijstraat. Tegenwoordig staat hier het winkelpand Demer 48.
Ook diverse aktes uit het cijnsboek vermelden het pand dat dan als herberg wordt aangeduid, gestaan is aan de Steenweg. In 1626 laat Niclaes Wouters het huis visiteren omdat er reparaties nodig zijn. Het dak is dan met stro gedekt.
Op 11-4-1665, als voor een buurpand een hypotheek wordt afgesloten en op 29-7-1670, bij de verkoop van een buurpand, wordt Gijsbert Nicolaessen als eigenaar van het buurpand Den Engel genoemd. In 1714 is dat Nicolaes van Mierlo, die tot 1774 als eigenaar van het pand wordt genoemd.
In een akte uit de schepenbank van 1-4-1774 kocht koopman Eijmert van der Heijden, die gehuwd was met Johanna van Boeckel, het huis en hof, van ouds genaamd Den Engel. De verkoper was de al genoemde Christiaan van Mierlo. Aan de genoemde belendingen zien we dat het hier om het pand aan de Demer gaat: aan een zijde woont Petrus van Dijk, aan de andere zijde ligt de Vrijstraat. Volgens deze akte heeft hij het pand van zijn ouders verkregen via een testament. De waarde van het huis bedroeg destijds ƒ3.850,=²

Op 12-9-1818 komen we het pand opnieuw in tegen, nu in het notarieel archief van Marcelis de Wit³. Het betreft hier een "servituut van lichtschepping voor het huis Den Engel ten laste van het huis De Trompet, staande in de Regtestraat. Hieronder volgt een samenvatting van de inhoud van de akte. Door deze overeenkomst werd een reeds aangespannen proces teniet gedaan.

Vermelde artikelen:

1) Huis den Engel (negociant Henricus Petrus van der Heijden) zal altoos vrij licht mogen scheppen naast de zijde van het huis De Trompet (winkelier Cornelis Martinus van Lierop), te rekenen van die plaats, alwaar het eerste licht op de trap van het huis den Engel begint. Zodanig, dat men het vensterraam op de trap altoos naar buiten zal mogen en kunnen opendraaien.
2) De vensterramen van het huis den Engel die naast de gehele zijde van de Trompet zijn geplaatst, zullen altijd vrij mogen blijven van ijzeren of houten spillingen of gordingen. Dat mogen ook zogenaamde schuiframen worden, ze mogen ook vergroot of verkleind worden, naar goedvinden van de eigenaar van huis den Engel. Maar er zullen mogen worden toegevoegd: 0 ramen.
3) De glasramen van huis den Engel mogen te allen tijden worden vergroot. Op de open plaats van huis de Trompet mag nooit iets worden gebouwd waardoor de lichtschepping wordt belet of verhinderd.
4) Het dak van de Trompet mag niet worden verhoogd of verlaagd.
5) De voorbouw van huis De Trompet mag wel worden verhoogd, maar niet hoger dan huis den Engel. De lijst van huis den Engel mag daardoor niet worden beschadigd.
6-11) ..
12) De eigenaar van huis den Engel betaalt de eigenaar van huis de Trompet, Cornelis Martinus van Lierop, 700 gulden.

Op 11-7-1831, een maand voor de sterfdag van Henricus Petrus van der Heijden, werd zijn testament opgemaakt⁴. Adrianus en Wilhelmus van de Heijden, twee broers, erven het huis Den Engel aan de Regtestraat/Vrijstraat. De waarde van het pand wordt geschat op ƒ4.500,=
Tot 1871 blijft de familie Van der Heijden eigenaar van het pand. In 1874 wordt het verkocht aan de Staat de Nederlanden. Het hoofdpostkantoor van Eindhoven wordt hier dan gevestigd. Als het postkantoor in 1909-1910 is verhuisd naar de Keizersgracht wordt het kantoor ingericht als kantoor voor de invoerrechten en de accijnzen, vanaf 1934 de directie der Directe belastingen.
In 1937 koopt Antonius van Tilburg het pand. Van Tilburg is apotheker, had zijn winkel aan de overzijde van de Vrijstraat. Die winkel verkocht hij aan V&D, die daar hun winkel uitbreidden. Van Tilburg liet het huis Den Engel slopen en hield vanaf 1938 apotheek in het vernieuwde pand, dat als door een wonder niet werd vernield door het bombardement van 6 december 1942.

In 1968 vestigt de BATA zich in het pand dat voor dat doel wordt omgebouwd tot schoenenwinkel. Schoenwinkel Van Dalen zit hier al weer sinds 2000.

Noten:
1- Oud Eindhoven, Mandos H. en A.D. Kakebeeke, Eindhoven, 1950
2- RHCe schepenbankarchief 1612-042
3- RHCe notarieel archief 053-094 Marcelis de Wit
4- RHCe notarieel archief 0420-140 J.F. van der Heijden

Jos Hüsken 2017