De Wijzer

Het einde van de Rechtestraat bij de Catharinakerk omstreeks 1905. Links het oude pand "De Wijzer,"waar boekhandel Van Piere gevestigd was. (afbeelding archief Hüsken)

Huis "De Wijzer" (1782-1930)
Rechtestraat 64

De eerste afgeleide gegevens met betrekking tot het bestaan van het huis De Wijzer vinden we in 1782 terug. In dat jaar wordt het buurpand aan de Kerkstraat, een huis met de naam De Wind, verkocht. Als belending, als buurman dus, wordt Willem Bartels genoemd.
Dat is dezelfde Wilhelmus Bartholomeus Goossens uit Valkenswaard, die vijftien jaar later, in 1797 zijn pand, staande op de hoek van de Rechtestraat en de Kerkstraat verkoopt aan Adriaan van Lierop. Het wordt dan omschreven als "huis met onderscheiden annexe woningen, twee stallingen en verdere toe- en aanbehoren, genaamd de Weijser in de Rechtestraat".

Ansichtkaart uit circa 1910, waarop pand De Wijzer met het hoektorentje duidelijk herkenbaar is.(afbeelding archief Hüsken)

Achter het huis staat een huis, dat gebruikt wordt voor de Joodse Kerk. De koopprijs bedroeg 4.400 gulden. Van Lierop sluit in 1797 een hypotheek af voor een bedrag van 1.700 gulden.
In 1822 laten Van Lierop en zijn vrouw Catharina van Oorschot een testament op de langstlevende maken. De notaris vermeldt, dat deze opname gedaan is "ter woonhuize van comparant, in de binnenkeuken met een raam uitziende op de gemene straat". Behalve het huis De Wijzer worden met name de winkel en toonbanken vermeld. Aanvullend wordt verder bepaald, dat hun (enige) dochter Johanna Gertruda (bij vooruitmaking een uitkering van 700 gulden zal ontvangen om haar getrouwe en bewezen diensten enigszins te willen belonen.
Adrianus overlijdt in 1822 en Catharina in 1827, waarna de al genoemde erfgename Johanna Gertruda Van Lierop, winkelierster, de nieuwe eigenares wordt. Zij treedt in 1828 in het huwelijk met Johan Baptist Crielaers. Volgens de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel (OAT) van het kadaster in 1832 is echtgenoot Crielaars de eigenaar van het pand. Johanna overlijdt in 1855, waarna het huis wordt verkocht.

Afbeelding van de voorzijde van de (nieuwe) Catharinakerk circa 1920. Rechts naast de kerk, aan de overkant van de straat, is het deel van pand De Wijzer aan de Kerkstraat goed te herkennen. (afbeelding archief Hüsken)

In 1856 vestigt boekhandel Van Piere zich op deze plek, die op de kaart van de binnenstad van Eindhoven uit 1860, vervaardigd door F. Maas en A.H. van Zeeland, met nummer 39, huis "De Wijzer" wordt aangeduid.
In 1905/1906 wordt het oude pand verbouwd, op de hoek Rechtestraat/Kerkstraat wordt een soort toren-achtig bouwsel toegevoegd. Het rechtergedeelte van de gevel aan de Kerkstraat krijgt daardoor een heel nieuw uiterlijk.
In 1930 komt de bouw van het nieuwe pand van 'Van Piere' gereed. Tijdens de bouw wordt de boekhandel in een noodbouw aan de Kerkstraat, vóór de kerk maar achter de schansmuur, ondergebracht.

In 1944 wordt het pand bij het derde grote bombardement op Eindhoven getroffen, zwaar beschadigd en vervolgens gesloopt.

Jos en Bauke Hüsken 2014